සිංහ හම පොරවා ගත් බැටළුවා

මිනිහෙක් තවත් මිනිහෙකුගේ මස් කෑම කෙතරම් පිළිකුල් සහගත වැඩක්ද? ඒත් බොහොම ඉස්සර, ගෝත්‍රිකයින් එකිනෙකා එක්ක සටන් කරපු කාලෙ, උන් උන් අනික් වරිගෙ මරා ගත් සතුරන්ගේ මස් කෑවා; ලේ බීවා. දැනුත් ලෝකයේ සමහර ගෝත්‍රික සමාජ අතර මේ දේ සිද්ධ වෙනවා. ගෝත්‍ර හැටියට බෙදුනාම එකම මිනිස්සු වුනත් හිතන්නේ අනික් ගෝත්‍රයේ ඉන්නේ වෙනම සත්ත්ව කොට්ඨාසයක් කියලයි. එහෙම හිතුවාම කුකුළෙක් මරාගෙන කනවා වගේ තමයි, එක් ගෝත්‍රයක මිනිහෙකුට අනික් ගෝත්‍රයේ මිනිහෙකුව මරාගෙන කෑම.
මං දැන් කියන්න හදන කතාවත් ඒ වගේ පිළිකුල් සහගත, තම තමන්ගේ මස් කෑමත්, ලේ බීමත් ගැන කියැවෙන කතාවක්.
හැබැයි කතාව කියන්න ඉස්සරවෙලා තව පොඩි කොන්දේසියක් ගැනත් මතක් කරන්න වෙනවා. තම තමන්ගේ මස් කෑවත් ලේ බිව්වත්, ඒකට සමාව දෙන්න පුළුවන් අවස්ථාවක් තියනවා. ඒක තමයි දොළදුක් පහළ වන අවස්ථාව.
සමහර ගැහැණුන්ට ලමයි වදන්න ඉඳිද්දී මහ අමුතු දේවල් ඕනෑ වෙනවා. එතකොට ඒ වගේ හැහැණියකට තව මිනිහෙකු ගේ ලේ බොන්න හිතුනොත් ඒක සමාව දිය යුතු වරදක්. ඒ ගැන අහිතක් හරි, පිළිකුලක් හරි ඇති වෙන්න හොඳ නැහැ. ඇයි අපේ විහාර මහා දේවියටත් ගැමුණු කුමාරයා වදන්න ඉන්න කාලේ දී සොලී සෙනෙවියෙකුගේ බෙල්ල කපාපු කඩුව හෝදලා ගත්තු වතුර නාන්න ඕනෑ වුනේ. කවුද ඒක පිළිකුල් සහගතයි කියන්නේ?
මේ කතාවේ එන ගැබ්බර බැටළු දෙන හිටියේ එක ගොවිපොලක. මේ ගොවිපොලේ බැටළුවන් හැර හරකුන්, කුකුළන්, ඌරන් ආදී නොයෙකුත් සත්තු හිටියා. ඒ හැර බල්ලොත් හිටියා. බල්ලන් හිටියේ ගොවිපොල ඇතුල මුර කරන්නයි.
මේ ගොවිපොලට සතුරු කරදරයක් තිබුනා. සමහර වෙලාවට මුගටියෙක්, නරියෙක් වගේ පොඩි සතෙක් ගොවිපොලට හොරෙන් ඇතුළුවෙලා ඌට සරිලන ගොදුරක් ඩැහැගෙන යනවා. තවත් සමහරක් වෙලාවට කොටියෙක්, සිංහයෙක් වගේ ලොකු සතෙක් ඇවිදින් ගොවිපොලේ සත්තු මරන් කනවා. මුගටියෙක්, නරියෙක් වගේ පොඩි සතෙක් නම් බල්ලන් එකතු වෙලා කොහොම හරි මේච්චල් කර ගන්නවා. ඒත් සිංහයෙක් හරි කොටියෙක් හරි දැක්කොත් බල්ලන් වලිගේ කකුල් අස්සේ ගහගෙන බිමට නැමිලා කෙඳිරිගාලා මළ-මුත්‍ර පහකරනවා, බයටම.
මේ නිසා ගොවිපොලේ මිනිසුන් රෑ කාලයේ ගොවිපොල වටේට මුර කරනවා, අතේ තුවක්කු තියාගෙන. ලොකු සතෙක් ආවොතින් එක වෙඩි පහරින් බිම දාන්න පුළුවනි, මේ මිනිස්සුන්ට.
ඉතින් අපි ආයෙත් අර ගැබ්බර බැටළුදෙන ගැන කතා කරමුකෝ. මේ බැටළුදෙනටත් ඒ කාලෙට පහළ වන දොළදුකක් පහළ වුනා. ඒත් ඒක කරන්න බැරි දෙයක් නිසා බොහෝ දුකින් පැත්තකට වී කාලය ගත කළා. මේ බැටළුදෙනගේ සැමියා වූ බැටළුවා මේක දුටුවා. බලන් ඉන්න බැරිම තැන බැටළුදෙන ළඟට ගිහින් මේ තරම් දුකින් ඉන්නේ ඇයි කියලා ඇහැව්වා. බැටළුදෙන කඳුළු හැලුවා මිස උත්තර දුන්නේ නැහැ.බැටළුවත් ඊළඟට කන්පට ගහලා, මූණ ඇඟ ලෙවකාලා, පෙරැත්ත කරන්න පටන් ගත්තා. අන්තිමට බැටළුදෙන අඬමින්ම මෙහෙම කියනවා.
"මට දැන් සති ගානක ඉඳලා මහ අමුතු ආසාවක් තියෙනවා. ඒත් ඒක කොහොම ඉටු කර ගන්නද කියලා තේරුමක් නැතිවයි ඉන්නේ. ඒක කොහොමටවත් ඉස්ට වෙන දොළදුකක් නොවෙයි"
"නෑ හාමිනේ, ඔහේගේ සුවාමිපුරුසයා හැටියට ඔය ඕනෑම ආසාවක් ඉස්ට කරන්න මං බැඳිලයි ඉන්නේ. ඉතින් බෙල්ල කඩාගෙන හරි මං ඒ දේ කරලා දෙනවා. හංගන්නේ නැතිව කියන්න" බැටළුවා කිව්වා.
"මට බැටළු ලේ බොන්න ආසයි. ඒත් ඒක කොහොම කරන්නද?" බැටළුදෙන තමන්ගේ ආසාව හෙළි කළා.
"අපොයි ඒක සුලු දෙයක් නොවැ. මට පුළුවනි මගේ කකුලක් පලලා හරි, කනක් ඉරලා හරි ලේ ටිකක් දෙන්න. බඩේ ඉන්න මගේ පැටියා වෙනුවෙන් ඒ දේ කරන්න බැරි මොකෝ?"
"ඒත් මට ඕනේ ඔහේගේ ලේ බොන්න නොවෙයි. ඒක මට කොහොමටවත් කරන්න පුළුවන් දෙයක් නොවෙයි. ඊට වඩා හොඳයි ගොවිපොලේ වැටෙන් පැනලා ගිහිල්ලා සිංහයෙකුට ගොදුරුවෙලා මැරෙන එක" බැටළුදෙන ආයෙත් අඬන්න පටන් ගත්තා.
අන්තිමට බැටළුවා පොරොන්දු වුනා තවත් බැටළුවෙක් මරාගෙන ඇවිත් බැටළුදෙනට ලේ බොන්න දෙන්න.
ඒත් බැටළුවෙක් කොහොමද තව බැටළුවෙක් මරන්නේ? බැටළුවා දහ අතේ කල්පනා කළා. අන්තිමට නුවණක් පහල වුනා. ගොවිපොලේ මිනිසුන් එක්වරක් මරාපු සිංහයෙකුගේ හමක් තිබුනා. බැටළුවා රෑට ඒක හොරකම් කරගෙන පොරවා ගත්තා. දැන් බැටළුවත් ඇරපු අතක් නැහැ, නියම සිංහයෙක් වගේ.
මේ සිංහ හම පොරවා ගත් බැටළුවා, අනික් බැටළුවන් මැදට යන හැටි මුලින්ම දැක්කේ බල්ලෝ. උන් වලිගේ කකුල් අස්සේ ගහගෙන බිමටම නැමිලා කෙඳිරිගාමින් මළ-මුත්‍ර පහ කළා, බයටම.
බැටළුවත් කිසිම අමාරුවක් නැතිව තව බැටළුවෙක් මරා ගත්තා. ඉන් පස්සේ උගේ ලේ අරගෙන ගිහින් බැටළුදෙනට පෙව්වා. බැටළුදෙනගේ දොළදුක ඒකෙන් සංසිඳුනා.
ඒත් බැටළුවාට එයින් පස්සේ මහ අකරතැබ්බයක් වුනා. අර එක පාරක් මිනිහෙකු හපා කාපු බල්ලන්ට ලේ රස වැටුණාම අහුවෙන හැම මිනිහාම කන්න පනින්නා වගේ, බැටළුවාට ඉන් පස්සේ නැවත නැවතත් බැටළු ලේ බොන්න ඕනෑ වුනා.
ඉතින් හැමදාම රෑට සිංහ හම පොරවා ගෙන බැටළුවන් මරා ලේ බොන්න මේ බැටළුවා පුරුදු වුනා. මිනිස්සුත් ගොවිපොල වටේට වට කරගෙන බලන් ඉන්නවා, පිටතින් එන සිංහයා අල්ලන්න; නැති නම් වෙඩි තියන්න. ගොවිපොළ ඇතුළේ ඉන්න බල්ලෝ වලිග කකුල් අස්සේ ගහගෙන කෙඳිරිගාමින් බිමට පාත්වෙලා මළ-මුත්‍ර පහ කරනවා සිංහයාට ඇති බයට.
මේ සේරොම සිදුවන අතරේ බැටළුවත් සිංහ හම පොරවා ගෙන එක දවසට එක බැටළුවා ගානේ මරා ගෙන ලේ බොනවා.
බොහෝ බැටළුවන්, බල්ලන් හා ගොවිපොලේ මිනිසුන් හිතුවේ මේක පිල්ලුවක් කියලයි. පිටින් එන සිංහයෙකුත් නැහැ. ඒත් ගොවිපොලේ බැටළුවන් සිංහයෙක් ඇවිත් මරනවා. ඒ විතරක් නම් මදෑ. ලේ විතරක් බීලා කුණ අහක දානවා. බල්ලන් මේ අහක දමන කුණ බුදින්න පටන් ගත්තා. ඔයින් මෙයින් බල්ලන්ටත් ,මහ අකරතැබ්බයක් වුනා. බල්ලොත් බැටළු මස්වලට රහ වැටිලා, රෑට රෑට හොරෙන් හොරෙන් බැටළුවන් අල්ලන්න පටන් ගත්තා.ඔන්න ඔය විදිහට තමයි සිංහයා සමහර දවස්වලට බැටළුවන් දෙතුන් දෙනා මරණ බවට ප්‍රචාරය වෙන්න පටන් ගත්තේ.
කොහොම කොහොමෙන් හරි අන්තිමට ගොවිපොලේ බැටළුවන් ගෙන් ඉතිරි වුනේ සිංහ හම පොරවන් ලේ බොන බැටළුවාත්, අර මුලින් කියාපු බැටළුදෙනත්, ඈ අලුත වදාපු පැටියත් විතරයි.
දැන් බැටළුවා බැටළුදෙනට ළං වෙලා මෙහෙම කියනවා, "මට දැන් බැටළු ලේ නැතිව ජීවත්වෙලා වැඩක් නැහැ. අද රෑට මම උඹේ පැටියා මරාගෙන ලේ බොනවා ඇරෙන්න වෙන දෙයක් මට ඉතුරුවෙලා නැහැ"
බැටළුදෙන මෙහෙම කිව්වා. "ඔයා කොහොමද තමන්ගෙම දරුවා මරන්නේ? මං හැමදාම මගේ කකුලක් පලලා හරි, කනක් ඉරලා හරි ලේ බොන්න දෙන්නම්. ඒ දේ නම් කරන්න එපා"
"අපොයි උඹේ ලේ බොනවට වඩා හොඳයි, ගොවිපොලේ වැටෙන් පැනල ගිහින් සිංහයෙකුට ගොදුරුවෙලා මැරෙන එක" බැටළුවා කිව්වා.
අන්තිමට බැටළුදෙන අඬමින්ම එදා රෑට පැටවා බැටළුවාට මරන්න දෙන්න එකඟ වුනා. ඒත් බැටළුදෙනට මේක වාවගන්න බැහැ. මොන අම්මද කැමති තමන්ගේ දරුවා දැන දැන මරණෙට යවන්න.
අන්තිමේ බැටළුදෙන තව දුරටත් කල්පනා කරලා වෙන කරන්න දෙයක් ඉතුරු වෙලා නොතිබුණු නිසා බල්ලන්ට මේ රහස එළි කළා.
එදා රෑත් සිංහ හම පොරවා ගත්තු බැටළුවා ගොවිපොල මැදට ආවා. ඒත් බැටළු පැටවා ලඟට හෙමින් හෙමින් කිට්ටු කරන කොටම, මෙන්න බොලේ ගොවිපොල මැදට කලු කොටියෙකුත් පාත්වෙලා! මේ කොටියා දැකපු සිංහයා බය වෙලා බැටළු හඬින් මහ හයියෙන් මොර දෙන්න පටන්ගත්තා. එතකොට බල්ලෝ එකතුවෙලා බොරු සිංහයාව වට කර ගත්තා. කලු කොටි හම අස්සෙන් තවත් බල්ලෙක් මතු වුනා. බල්ලන්ට බැටළුවා මරා දමන්න එතරම් වෙලාවක් ගියේ නැහැ.
වෙනදා සිංහ හම පොරවා ගත්තු බැටළුවාට බයේ මළ-මුත්‍ර පහ කරපු බල්ලෝ, අද බැටළු කුණ ළඟටම ඇවිත් ඊට මුත්‍ර කරන්නටත්, පයින් අනින්නටත් පටන් ගත්තා. උන් උස් හඬින් බුරමින් කුණ වටේ නටන්නට වුනා.
බැටළුදෙන විතරක් තමන්ගේ පැටියත් තුරුළුකරන් හෙමින් අඬන්නට වුනා ඉකි ගහමින්. කවුරුද කැමති මොන වැරැද්ද කළත් තමන්ගේ කෙනෙක් මැරෙනවා දකින්න?
ඇත්තට මේ කතාවේ සිද්ධ වෙලා තියෙන්නේ බාගයයි. ඒ බැටළුවා තාමත් සිංහ හම පොරවගෙන අනික් බැටළුවන් මරමින් ලේ බොමින් ඉන්නවා. බල්ලන් අහක දාන කුණ බුදින අතරේ තවත් බැටළුවන් මරමින් ඉන්නවා.
ඒත් ඉස්සරහට වෙන්න පුළුවන් හරිය මං අතින් ගොතා දැම්මා. ඒහෙම වුනත් එක වැදගත් කාරණයක් තියෙනවා. කොච්චර බැටළුවන් මැරුවත්, මරාගෙන ලේ බිව්වත්, බල්ලන්ට හරි මිනිස්සුන්ට හරි අහුවෙලා සිංහ හම පොරවා ගත්තු බැටළුවා මැරුණොත්, එදාට අනිත් බැටළුවන්ට සතුටු වෙන්න බැහැ, තමන් අල්ලන් මරණ හතුරා මැරුණා කියලා.
කවුරුද කැමති මොන වැරැද්ද කලත් තමන්ගේ කෙනෙක් මැරෙනවා දකින්න?

මේ කතාව පළවුනේ 1989 අප්‍රේල් මාසයේ 'විවරණ' සඟරාවේ. ඒ වෙනකොට දේශප්‍රේමී ජනතා ව්‍යාපාරය හිටියේ තමන් කවදා හරි ජයගන්නා බවට හිතා ගෙන. ඒ අස්සේ මම මේක ඉවර වෙන හැටි ගැන මට හිතුණු දේ කියන්නයි මේ කතාව ලිව්වේ. මේක කියවපු මා මිත්‍ර ජී.ඩී. (අපි ජී.ඩී. කිව්වේ අර සූසැටබරණින්, කඳුළු දෙන්න මට හඬන්න සිංදු ලිව්ව ජයරත්න ගමගේට ) මට මෙහෙම පණිවුඩයක් එවා තිබුනා.

"මේ දවස්වල උඹට හිතෙන දේවල් ඒ විදිහටම නොලියා කටයි පුකයි දෙකම වහගෙන හිටපන්"

එකතුවීමේ මහා පොදු සාධකය

ඔන්න එකෝමත් එක රටක හිටියා, පුංචි කංකුණ්ඩෙක්. සමහරු කංකුණ්ඩා කියන සතා ගැන වැඩි යමක් නොදන්නා නිසා ඌ මොනවාගේ දැයි විස්තරයක් කරන්නම්. මේ සතා කලුම කලු පාටයි. ඇඟ වටේට මුදු වැටිලා. ඒ මුදු එකතු වීමෙන් තමයි ඇඟ හැදිලා තියෙන්නේ. ඒවා කලු පාටින් දිළිසෙනවා. හරියට ඒ දවස්වල තිබුණු පාකර් පෑනක් වගේ. සතා වියතක් විතර දිග ඇති. මේ සතාට කකුල් සියයකටත් වැඩියෙන් තිබුනා. පුංචි කටකුත් තිබුණා.අනේ! ඒත් ඇස් දෙකක් නම් තිබුනේ නැහැ. ඒ විතරක් නම් මදෑ. කැලේ ඇස් නැති අනික් සත්තුන්ට තමන්ගේ වටපිටාව ගැන දැනගන්න පුළුවන් ඉව වත්, ඒකට අවශ්‍ය නහයක් හෝ ඇන්ටෙනාවක්වත් තිබුනේ නැහැ.

ඉතින් මේ කණ්කුංඩා හැටට හැටේ පිඹගෙන ගිහින් කොහේ හරි හැප්පුනාම, එතැනම රෝදයක් වගේ හැකිලිලා ටික වෙලාවක් ඉන්නවා, වේදනාව අඩු වෙනකම්. ඉන් පස්සේ හිමින් සීරුවේ දිග ඇදිලා ආපහු යන්න පටන් ගන්නවා. තව ටික වෙලාවකින් ආයෙත් යන්නේ හැටට හැටේ. ආයෙත් තැනක හැප්පුනොත් නවතිනවා. මේක කාලාන්තරයක් තිස්සේ සිද්ධ වෙච්චි දෙයක්.

දවසක් කංකුණ්ඩා මේ ගැන මෙහෙම හිතනවා. "මං දැන් කොච්චර කාලයක් මෙහෙම ඇවිදිනවද? කොතැනක හරි හැප්පුනොත් නවතිනවා. කොහොම හරි හැප්පෙන්න කලින් ඒක දැන ගත්තෝතින්, එදාට මට සීරුවෙන් ඕනෑම තැනකට යන්න පුළුවන්, කොතැනකවත් නවතින්නේ නැතිව. අනේ මට පේන්න ඇස් දෙකක් හරි, ඉව දැනෙන්න නහයක් හෝ ඇන්ටෙනාවක් හරි තිබුනා නම්...."

මෙහෙම හිතපු කංකුණ්ඩා ඒ ගැන උදව්වක් ලබා ගන්නට එයාගේ හිත මිත්‍ර කටුස්සා ළඟට යන්න හිතා ගත්තා. කටුස්සා බොහොම උගත් පණ්ඩිතයෙක්. උවමනාවට වඩා කතා නැහැ. හැබැයි කතා කළොත් ඒවා ලේසියෙන් තේරුම් ගන්න බැහැ. බොහොම ගැඹුරුයි. එයාට ඉදිරිපත් කරන ඕනෑම ප්‍රශ්නයක් හොඳින් ඇහුම්කන් දීලා තේරුම් ගන්නවා. ඉන් පස්සේ ඔලුව වනනවා. එයින් හැඟෙන්නේ ඊට විසඳුම එයා දන්න බවයි. අඩු ගණනේ තමන් යන යන තැනට උචිත විදිහට පාට වෙනස් කරන්න තේරුමක් තියෙන උගතුන් හැටියට මේ සතුන් අතරේ හිටියේ කටුස්සයි, ගෙම්බයි වගේ බොහෝම අතලොස්සක් විතරයි.

කංකුණ්ඩා හැටට හැටේ ගිහින් එක පාරටම කාගෙදෝ ඇඟේ හැපිලා නැවතුනා.

කුණුහරුප වකාරයයි. කංකුණ්ඩා ඇඟේ හැපුණු එක ගැන කිපිලා හැප්පිච්ච සතා තමන් දන්න හැම බාසාවෙන්ම කුණුහරුප එකතු කරලා බනිනවා. අඩු ගණනේ අන්ධයා කියලවත් අනුකම්පාවක් නැහැ. බැරිම තැන කංකුණ්ඩා මෙහෙම කියනවා.

"අනේ! යාලුවා පොඩ්ඩක් මේක අහනවා. මං මේ අන්ධයා, පොඩ්ඩක් ඇඟේ හැපුනු වරදට ඔහේ ඔය තරම් කුණුහරුප කීවා නම් ඇස් තියෙන එහෙකුට බනින්නේ කොහොමද කියලා මට හිතා ගන්නවත් බැහැ."

ඒ පාර ඒ සතා ආයෙත් කංකුණ්ඩාගේ ඇඟට ගොඩ වුනා. "ඇයි ඕයි අන්ධයෙක් නම් අඩු ගණනේ කණවැල අල්ලන්න එකෙක් හොයා ගන්න ඕනෑ නොවැ. ඇයි ඉවපාරෙ යන්න බැරි? තමුසෙගේ නහයට මක් වෙලාද?"

" අනේ! ආයිබෝවන්ඩ, කංකුණ්ඩන්ට කොහෙද නහයක් තිබුනේ? තිබුනා නම් තමුසෙගේ ඇඟේ හැප්පෙනවද? මාත් මේ යන්නේ කණවැල අල්ලන්න කවුරු හරි හොයා ගන්න තමයි. බැරිද මාව කටුස්සා ළඟට එක්කන් යන්න?" කංකුණ්ඩා කන්නලව් කරා.

"එහෙනම් එනවා මං එක්ක යන්නම්" කියලා ඒ සතා කංකුණ්ඩගේ බෙල්ලෙන් අල්ලා ගෙන කටුස්සා ළඟට ඇදගෙන යන්න පටන් ගත්තා. ඒ යන අතරතුරේ දීත් තොරතෝංචියක් නැතිව කුණුහරුපත් කිව්වා.

මේ වෙනකොට කංකුණ්ඩාට නම් ම්නේ කණවැල හොඳටම එපා වෙලා. කියන කුනුහරුපවලට කන් දෙකත් හිරිවැටිලා. "මේ වගේ එකෙක් කණවැල අල්ලනවාට වඩා හොඳයි හැප්පි හැප්පී, නැවති නැවතී යන එක" කංකුණ්ඩාට හිතුනා.

කොහොම කොහොමෙන් හරි කටුස්සා ළඟටත් ආවයි කියමුකෝ. කංකුණ්ඩා තමන්ගේ දුක්ගැනවිල්ල කටුස්සාට කිව්වා.

කටුස්සා ඔලුව වනලා එහෙම මෙහෙම අහනවා. "ඉතින් තමුසේ මගෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ මොකක්ද?"

" අනේ කටුසු රාළහාමි, තමුසෙට බැරිද මට ඇස් දෙකක් දෙන්න?" කියලා කංකුණ්ඩා ඇහැව්වා.

කටුස්සට ටිකක් කේන්ති ගිහින් වගේ පාට වෙනස් වුනා. මං හිතන්නේ රාළහාමි කිව්ව නිසා වෙන්න ඇති. රාළහාමිලට වඩා උසස් අයට රාළහාමි කියලා කතා කරන්නේ අපහාසෙට නොවැ.

"ඇයි ඕයි තමුසේ හිතුවද මම විශ්වකර්ම දෙයියන්නාන්සේ කියලා තමුසෙට ඇස් ලබා දෙන්න? මට ඕන්නම් මොකක් හරි උපදේශයක් දෙන්න ඇහැකි" කියලා කටුස්සා කියාපි. "එහෙම නෙමෙයි තමුසෙට හොඳ නැද්ද කවුරු හරි කෙනෙක් කණවැල අල්ලන්න පංගරාත්තු කර ගත්තෝතින්?" කටුස්සා යෝජනා කළා.

" හොඳයි රළහාමි, හැබැයි අර මාව මෙහේට එක්කන් ආපු එකා වගේ එකෙක් හැර, කතාවේ සීමාවක් තියෙන ඕනෑම එකෙක් මට හොඳයි" කංකුණ්ඩා කිව්වා.

" එහෙනම් මට පුළුවනි උඹට එකෙක් හොයා දෙන්න. ඌ නම් කතා කරන්නම බැරි ගොලුවා. ඇස් දෙහෙකුත් නැති අන්ධයා. හැබැයිඋඹට වගේ තැන තැන හැප්පෙන්නේ නැතිව යන්න ඉවක් උගේ ඇන්ටෙනාවෙන් ලැබෙන නිසා ඒකේ ගැටලුවක් නම් නැහැ. ඒත් ඌටත් තියෙනවා පොඩි පරහක්; කකුල් නැතිව ඉක්මණට ඇවිද ගන්න බැරුවයි ඉන්නේ. ඉතින් උඹටත් සිද්ධ වේවි ගොලුබෙලි ගමන් යන්න."

කංකුණ්ඩට සතුට ඉහ වහා ගියා. " ඇයි අයිබෝවන් මට මේ සීයකටත් වඩා කකුල් තියෙන්නේ. එයා කැමති නම් මට බැරියැ පිටේ වුනත් තියා ගෙන යන්න. කවුද ඔය කියන එකා?"

"ඒ වුනාට කංකුණ්ඩෝ ඌට කතා කරන්නත් බැරි එකේ උඹ පිට උඩ තියාගෙන ගිහින් තවත් ප්‍රශ්න ඇති වෙන්න බැරි නැහැ" කටුස්සා දුර දිග බලලා ඔලුව වන වනා කිව්වා.

"අනේ ඒ ප්‍රශ්න යකාට ගියාවේ. කතා කරන එහෙකුට වඩා කොච්චර දෙයක්ද ගොලුවෙක් වෙන එක. අනික එයාට මං උදව් කරනවා ඇවිදින්න. එයා මට උදව් කරනවා පාර හොයා ගන්න. කොච්චර අපූරුද? හරියට කොරයි අන්ධයයි වගේ. කවුද ඔය යාළුවා?" කංකුණ්ඩට ඉස්පාසුවක් නැහැ.

"ඉතින් උඹට හොඳ නම් මට මොකෝ?" කටුස්සා කිව්වා. එයාගේ හැටි එහෙම තමයි. තමන් උපදේසයක් දෙනකොට ඒක අහන්නේ නැති එකාට දෙතුන් පාරක් ඇන ඇන කීමේ පුරුද්දක් කටුස්සට නැහැ. උගත් පණ්ඩිතයෙක් නොවැ.

"උඹට ඕනෑම නම් මං ගොලුබෙල්ලා අල්ලලා දෙන්නම්. හැබැයි කංකුණ්ඩෝ, එකෙතු වෙලා වැඩක් කරන කොය්ට අඩු සාධකේ වගේම පොදු සාධකේ ගැනත් හිතන්න ඕනෑ." ඒ පාර කටුස්සා මහා ගාම්භීර තාලෙට නොතේරෙන කතාවකුත් කිව්වා. කටුස්සාගේ හැටි එහෙමයි. බොහොම හිතලා බලලා කියන දේවල් ලේසියෙන් තේරුම් ගන්න අමාරුයි. ඒක උගත් කමේ ලක්ෂණයක්. කංකුණ්ඩාට ඕවා ගැන හිතන්න හැකියවකුත්, උවමනාවකුත් නැහැ. එයාට හදිස්සි ගොලුබෙල්ලාව හමුවෙන්නයි.

ඔන්න ඉතින් කංකුණ්ඩාට, ගොලුබෙල්ලා හමුවුනැයි කියමුකෝ. ගොලුබෙල්ලටත් දැන් හරි සතුටුයි. දැන් හැටට හැටේ දුවන්න පුළුවන් නිසා. කංකුණ්ඩට සතුටුයි මින් පස්සේ හැප්පෙන්නේ නැතිව දිගටම ගමන යන්න පුලුවන් නිසා.

ගොලුබෙල්ලත්, කංකුණ්ඩගේ පිටට නැගුනා. කංකුණ්ඩත් දැන් බයවෙන්න දෙයක් නැති නිසා හැටට හැටෙන් පටන් ගෙන, සීයට සීයෙන් යනකම් වේගෙන් යන්න පටන් ගත්තා.

ගොලුබෙල්ලට හරිසතුටුයි මේ හුළඟත් කපා ගෙන යන ගමන ගැන. සතුට වාවගන්න බැරිව එයා සිංදුවක් කියන්න පටන් ගත්තා. ඒත් ඒක කාටවත් ඇහුනේ නැහැ එයා ගොලු නිසා.

මේ විදිහට දෙන්නා පිඹගෙන යනකොට, මෙන්න බොලේ! පාරේ ඉස්සරහින්ම මහා ලොකු කලු ගලක් මතුවෙලා පාර හරහට ඉන්නවා.

ගොලුබෙල්ලා මේක දැකලා බොහොම කලබල වුනා. එයා අර සිංදුව කිව්ව බාසාවෙන්ම, පාර මැද්දේ කලුගලක් තියෙන බව කංකුණ්ඩට කිව්වා. ඒත් ගොලුබෙල්ලගේ සිංදුවවත්, අනතුරු ඇඟවීමවත් කංකුණ්ඩට ඇහුනේ නැහැ. ඌ ආපු වේගෙන්ම මහා හයියෙන් කලුගලේ හැප්පුනා.

එතැන එක යුද්දයයි. ගොලුබෙල්ලා විසිවෙලා ගිහින් කටුවෙන් කෑල්ලකුත් කඩාගෙන.; කවදාවත් කොතැන හැපුනත් නොකැඩුණු කංකුණ්ඩාගේ කකුල් හත අටක් කැඩිලා ගිහින්. හැටට හැටේ ආපු වේගේ සීයට සීය වෙනකම් නංගලා තියෙන කොට ඔයින් ගියා ඇති කියලයි අනික් සත්තු කියන්නේ.

කටුස්සත් මේ හදිසි අනතුර බලන්න ඇවිත් හිටියා. කටුස්සා කංකුණ්ඩා ළඟට ඇවිත් පිට එහෙමත් අත ගාලා මෙහෙම කියනවා.

"යාලුවේ, මින් පස්සේ වත් එකත් වීමේදී නැති සාධක පුරව ගන්න එකට වඩා පොදු සාධක මොනවාද කියලා කල්පනා කරලා බලපන්"

(මේ උපමා කතාව 1989 මාර්තු මාසයේ 'විවරණ' සඟරාවේ පළවුනා)

නරියාගේ ගීත විචාරය

ඔන්න දවසක් නරියට හදිසියේම සිංදුවක් කියන්න හිතුනා. සිංහයෙක් කාලා ඉතිරි කරපු ගොදුරක් අනුභව කරලා ඉස්මුරුත්තාව හැදිලා ඈනුම් අරිමින් ඉන්නා අතරෙයි නරියට මේ කල්පනාව පහළ වුනේ. නරියත් හොඳට හරි බරි ගැහිලා ඉඳගෙන සිංදුව කියන්න පටන් ගත්තා. මොන සිංදුවක් ද? නරියා ගිරිය යටින් හූ කියනවා මිසක. කැලේ සතුන්ට මේක හරි හිරිහැරයක් වුනා. උන් එක එකා ඇවිත් නරියට බැන වැදී ගියා. මුලින් බැන්නේ පුංචි සත්තු. නරියා උන්ට හිනා වුනා. "වැදගත් ශාස්ත්‍රීය සංගීතය රසවිඳින්නට නම් අමාරුවෙන් සංයමයෙන් පුහුණු කර ගත් රුචිකත්වයක් ඕනෑ. මුන්ට කොහෙද එහෙම සංයමයක්?"

අන්තිමට මේ කන්දොස්කිරියාව ඉවසාගන්න බැරිම තැන අලියෙක් ඇවිත් පයින් ඇනලා, හොඬවැලෙන් උස්සලා දෙපාරක් බිම ඇනලා, නරියාව එළවා ගත්තා. එතකොටයි නරියට තේරුණේ ගායකයෙක් වීමත් ලේසි පාසු කටයුත්තක් නොවන බව.

ඉන්පස්සේ ඉබාගාතේ යන අතරේ නරියා මෙහෙම හිතනවා. "මුං මට කරදර කරන්නේ මං සිංදු කියන නිසානේ. හරි; මං සිංදු කීම නවත්තනවා. ඒත්, මං ගීත කලාව දාලා යන්නේ නැහැ, එකෙ එකාට ඕනෙ විදිහට. මින් පස්සේ මං කැලෑ පත්තරේට ගීත කලා විචාර ලියන්න පටන් ගන්නවා."

ඔන්න ඔහොමයි නරියත් විචාරකයෙක් වුනේ. නරියා එක දිගට ලියන්න වුනා; වල් පොල්කිච්චන්ගේ, ගිරා මලිත්තන්ගේ ගීත ගැනත්, පළඟැටියන්ගේ වීණා වාදන ගැනත්, දිගින් දිගටම ලියන්න පටන් ගත්තා. ඒත් ඒවා කියවපු කිසිම කෙනෙක් ඒ ගැන නරියත් එක්ක කතා කරන්න හොයාගෙන ආවේ නැහැ. ඉතින් නරියගේ හිතට හරි නැහැ. නරියා දවසක් තමන්ම ඉදිරිපත් වෙලා යාලුවෙකුගෙන් අහනවා " කොහොමද? කැලෑ පත්තරේ යන මගේ ගීත කලා විචාර කියවනවැයි?" කියලා. එතකොට යාලුවා කියාපි, "ඇයි ඕයි, වල්පොල්කිච්චන්ගේ සිංදු ලස්සන බව, පළඟැටියාගේ වීණා වාදනේ මිහිරි බව තමුසේ කියන්න ඕනැයැ. ඇයි අපිත් උපන් දා ඉඳන් රස විඳින්නේ. තමුසේ අපට රසවිඳින හැටි උගන්නන්න එනවද?"

නරියට ලැජ්ජා හිතුනා. ලැජ්ජාවටත් වඩා දුකයි. ඒ ලැජ්ජාව හා දුක වාව ගන්න බැරුව දවස් කීපයක්ම කන්නෙ බොන්නෙ නැතිව හැංගිලා හිටියා. මෙහෙම ඉඳලා බඩගින්න ඉවසන්න බැරිම තැන ගොදුරක් හොයාගෙන යන්න පටන් ගත්තා. සත්තු කීදෙනෙක් පස්සේ එලෙව්වද? ඒත් එක සතෙක් ලඟටවත් කිට්ටු වෙන්න බැහැ. හාමතේ එහෙ මෙහේ විසි වෙවී මොන දඩයම් කිරිල්ලක්ද?

ඔන්න ඔහොම යන අතරේ නරියට ඉබ්බෙක් හමුවුනා. නරියා දුටු හැටියේ ඉබ්බා හිසයි, අත් කකුල් කටුව ඇතුළට අරගෙන නිසොල්මනේ හිටියා. නරියා ඉබ්බාව එහෙට මෙහෙට පෙරලුවා. දෙතුන් පාරක් හැපුවා. ඒත් ඉබි කට්ට බොහොම තදයි. අන්තිමට ඉබ්බා ඔලුව ටිකක් එලියට දමලා, "නරිහාමි, කටුව ටිකක් තද වගෙයි නේද?" කියලා අහපි.

"උඹට බැරිද ඉබ්බෝ කටුව ගලවන් එළියට එන්න? බලපන් දවස් හතකින් මං කෑමක් කාලා නැහැ"

ඉබ්බා කියනවා, " අනේ නරිහාමි මටත් බොහොම දුකයි. ඒත් කට්ට ගලවන්නේ මොකටද? මාව අරගෙන ගිහින් විලේ ඔබාගෙන හිටියොතින් උඹට පුලුවනි කටුව මෙලෙක් වුනාට පස්සේ කන්න."

නරියටත් බොහොම සතුටුයි."හැබැයි බොරු කරන්න හදන්න විතරක් එපා මං උඹව ලේසියෙන් අතහරින්නේ නැහැ." මෙහෙම කිව්ව නරියා ඉබ්බත් අරගෙන ගිහින් විලට බැහැලා, ඉබ්බා වතුරට දමලා කකුලින් තද කරගෙන හිටියා, පැනල යන්න නොදී. ඔන්න ඔහොම ටික වෙලාවක් ඉඳලා නරියා අහනවා, "ඈ ඉබ්බෝ දැන් පෙඟිලා ඇති නේද?" කියලා.

"අනේ ඔව් නරිහාමි ඇඟේ අනික් හරිය නම් පෙඟිලා. ඒත් ඔහේ පාගන් ඉන්න තැනට තාමත් වතුර අහුවෙලා නැහැ." කියලා ඉබ්බා උත්තර දුන්නා. නරියා ඒ හරියත් පෙඟෙන්න ටිකක් කකුල බුරුල් කළා විතරයි, මෙන්න බොලේ ඉබ්බා විල මැද්දට පීනා ගියේ නැතැයි හරියට ඉබ්බා දියේ දැම්මා වගේ.

එහෙම ගිහින් නිකම් හිටපන්කෝ. විල මැද ඉඳන් ඔලුව උස්සලා නරියට මහා කෝචොක් හිනාවකුත් දැම්මා. නරියට හරි කේන්තියි; ලැජ්ජයි. ඌ විල මැදට දුවන්න පටන් ගත්තා, ඉබ්බව අල්ල ගන්න. ඒත් වතුරේ ගිලෙන්න යනකොට නැවතුනා.

නරියා දනක් වතුරේ බැහැගෙන වෙච්චි රැවටිල්ලට ලැජ්ජා වෙමින් මොහොතක් හිටියා.

විල මැද්දෙන් බොහොම මිහිරි නාදයක් ඇහෙන්න පටන් ගත්තා. නරියට බඩගින්න අමතක වුනා. ඒ හඬ ඒ තරම්ම මිහිරියි. නරියා තුළ හිටි ගීත කලා විචාරකයා අවදි වුනා. "පුදුම මිහිරි හඬක්. ඇයි මීට ඉස්සර මේ හඬ අහන්න නොලැබුනේ?" නරියා කල්පනා කළා. අන්තිමේ ඒ ගැන මාලුවෙකුගෙන් අහන්න හිතලා තමන්ගේ කකුල ළඟම වැල්ලේ ගිලී නැලවි නැලවි හිටපු වැලිගොව්වෙකුට කතා කරලා අහනවා, "ආ යාලු අර තරම් මිහිරියට ගීත ගයන්නේ කව්ද?"

වැලිගොව්වා නැලවි නැලවීම පිළිතුරු දුන්නා. "ඇයි දන්නේ නැද්ද? ඒ තමයි ගී කියන මාලුවා. මුලු විලේම සත්තු මේ හැන්දෑවට මේ සිංදු අහන්න පුරුදු වෙලයි ඉන්නේ"

හැබෑ තමයි, මුලු විලම නිසොල්මනේ! අඩු ගණනේ ගෙම්බෙක්වත් කෑගහන්නේ නැහැ. සේරොම විලේ ඉන්න සත්තු මාලුවාගේ ගීය අහනවා. නරියත් සීතලේ වෙව්ලමින් ගීය ඉවර වෙන තුරුම වතුරේ බැහැගෙන අහන් හිටියා.

පහුවදාම නරියා කැලෑ පත්තරේට, ගී කියන මාලුවාගේ සුන්දර ගීත ගැන විචාරයක් ලිව්වා. මෙන්න මේ වතාවේ නම් නරියගේ විචාරය පළ දරලා! හැන්දෑවට කැලේ සේරොම වගේ සත්තු ඇවිත් විලට බැහැලා නිසොල්මනේ ගී කියන මාලුවාගේ සිංදු අහන්න පටන්ගෙන. නරියාටත් ඊට පස්සේ කැලෑ පත්තරේ කියවන පාඨකයින් බොහෝ ස්තූති කර තිබුන කර්තෘට ලියුම් තීරයේ, ඒ ගී රස විඳින්නට තමන්ට මග පෙන්නූ ශ්‍රෙෂට විචාරකයා කියලා.

"හැබැයි විලේ වතුරට බැහැලා, සීතලේ වෙව්ලමින්, සිංදු අහන එක තමයි අමාරු" සමහරු ලිව්වා. නරියා ඊට පිළිතුරු ලිව්වා, උසස් සංගීතය රස විඳින්න දුක් මහන්සියෙන් දියුණු කරගත් රුචිකත්වයක් අවශ්‍ය බව පෙන්නා දීලා. ඒ නිසා කැලේ සතුනුත් විලේ වතුරට බැහැලා වෙව්ලමින් දුක් විඳිමින් ගී කියන මාලුවාගේ ගී රස විඳින්න පුරුදු වුනා.

නරියට දැන් පොට පෑදිලා. "මෙච්චර කාලයක් මං විචාර කියලා ලිව්වේ මොනවද? කාටවත් අහු නොවෙන දේවල් හොය හොයා ලියන්න ඕනේ" නරියට හිතුනා.

දවසක් නරියා ගමරාලගේ කුකුළු කොටුව පැත්තේ යනකොට බල්ලා දැක්කා. මොකක් හරි හේතුවකට බල්ලා බොහොම දුකින් උඩුබුරලනවා. " මොන තරම් අමුතු ගායනයක්ද ඒක" නරියා හිතුවා. "ඉතා දුර්ලභ ගණයේ විරහ ගීයක්" නරියා, කුකුළු කොටුවත් අමතක කරලා බල්ලගේ උඩුබුරලෑම අහන් හිටියා.

පහුවෙනිදා කැලෑ පත්තරේට බල්ලාගේ විරහ ගී ගැන විචාරයක් නරියා ලියලා තිබුනා. මෙන්න බොලේ දැන් කැලේ සත්තු රෑ වෙනකොට කැලේ අද්දරට යනවා බල්ලාගේ සිංදු අහන්න. බල්ලත් ඉතින් හැමදාම රෑට උඩුබුරලනවා. ඒක ටිකක් අහන් ඉන්න අමාරු වුනත්, කැලේ සත්තු අමාරුවෙන් හරි ඒ සිංදු අහන්න පුරුදු වෙමින් හිටියා. හොඳ ගීතයක් රස විඳින්නට නම් අමාරුවෙන් දුක් විඳ ගොඩ නගාගන්නා රුචිකත්වයක් අවශ්‍ය බව දැන් කැලේ සත්තු දන්නවා.

ඔයින් මෙයින් වල්පොල්කිච්චාටත්, පළඟැටියාටත් තිබුණු ඉල්ලුම අඩුවෙන්න පටන් ගත්තා. දැන් කැලේ සත්තුන්ගේ ප්‍රධාන ගායක යුවල ගී කියන මාලුවා සහ බල්ලා.

කැලේ මැදින් ගමනක් යන ඌරෙක් හරි මීමින්නෙක් හරි කාන්සිය නිවා ගන්නට උඩුබුරලන්නටත්, වල්පොල්කිච්චන් සහ ගිරා මලිත්තන් ගී කියන මාලුවාගේ හඬ අනුකරණය කරන්නටත් උත්සාහ කළා.

ඔන්න ඔය විදිහට බල්ලාත් කැලේ සත්තු අතර 'දිලෙන තරු' වුනා. ඒ මදිවට 'බලු සිංදු' විතරක් නම් මදැයි; දැන් සමහරක් කැලේ සත්තු බල්ලා වගේ කන්පට ගහන්නටත්, කකුලක් උස්සා මුත්‍ර කරන්නටත් පවා පුරුදු වෙමිනුයි හිටියේ. ගායකයෙක්, අනික බල්ලා වගේ ඉහළ පෙලේ ගායකයෙක් වෙන්න පුලුවනි නම් කොච්චර දෙයක්ද?

මේ අතර නරියාගේ ගායකයෙක් වෙන්න තිබුණු පරණ ආසාව ආයෙත් වරක් මතුවෙන්න පටන් ගත්තා. "බල්ලෙකුට ගායකයෙක් වෙන්න පුලුවන් නම් ඇයි නරියෙකුට බැරි?" නරියා හිතුවා.

ඒත් නරියා ඉස්සරවෙලා වගේ හදිසි වුනේ නැහැ. මුලින්ම කැලේ ඉන්න අනික් නරින්ට තාලයට හූ කියන්න කියලා දුන්නා. මේ දවස්වල, නරි රැළ එකතුවෙලා සිංදු කියන්න පුරුදු වෙනවා. ඇහිලා ඇති ඔය සමහර දාට මහ රෑ තිස්සේ එක දිගට නරි හූ කියන සද්දේ.

කොහොමත් තව ටික දවසකින් කැලෑ පත්තරේ නරින්ගේ ගී ගැන නරියෙකුගේ විචාරයක් පලවෙන්න හොඳටම ඉඩ තියෙනවා.

(මේ උපමා කතාව 1989 මැයි මාසයේ 'විවරණ' සඟරාවේ පළවුනා.)

කපුටා සහ කේජු කෑල්ලේ ඇත්ත කතන්දරය

ඔහෙලා අහලා ඇති කපුටෙක් රවටලා කේජු කෑල්ලක් කොල්ලකාපු නරියාගේ කතාව. කේජු කෑල්ලකට පොර කෑ බල්ලෙකුවයි බළලෙකුවයි රවටලා ඒ කේජු කෑල්ල කාපු වඳුරගේ කතාවත් අහලා ඇති. මේ දෙක කතා දෙකක් හැටියට තිබුණත් ඉස්සර එකම කතාවක්. දෙවෙනි කතාවේ වඳුරට රැවටුනේ බල්ලෙකුයි, බළලෙකුයි නෙමෙයි. නරියෙකුයි, වල්බළලෙකුයි. කැලේට කොයින් ද බල්ලො - බළල්ලු.

 ඒත් පස්සේ කාලෙක දි මේ සේරොම කතා මුලින්ම ලියන්න පටන් ගත්තේ නරි. ඒ නිසා ඒ අය රැවටිච්චි හැම තැනකදීම, ඒ වෙනුවට වෙන සතෙකුගේ නම දාලා ඒ කතාව ලිව්වා.

ඉතින් මං දැන් කියන්න හදන්නේ නරියා විකෘති කරපු ඒ කතාව ඇත්තටම සිදු වුණේ කොහොමද කියලයි.

 ඔන්න එකෝමත් එක රටක, එක කපුටෙක් හිටියා. මේ කපුටා එදා වේල හොයා ගන්න බොහොම මහන්සි වෙනවා. බොහෝ වෙලා ඇවිදලා තමන්ට උවමනා කෑම හොයා ගන්නේ හුඟක් මහන්සිවෙලා. දහඩිය මහන්සියෙන් වැඩ කළත් කපුටාට කන්න උවමනා බොහොම ටිකයි.

ඒ රටේම හිටියා නරියෙක්. නරියා හරි කම්මැලියි. ඒ වගේම අනුන් රවටන්නත් හරිම සූරයි. හැම වේලාවෙම කාගේ හරි කෑමක් කොල්ල කා ගන්න කල්පනා කරනවා මිස ඇඟ හොල්ලා කරන වැඩට හොරයි. ඒත් නරියට කපුටට වගේ නෙමෙයි, හුඟක් කෑම කන්න ඕනෑ. ඒ නිසා නරියත් වැඩි වැඩියෙන් කොල්ලකන්නේ කොහොම ද කියලා කල්පනා කරනවා.

 දවසක් කපුටා කොහෙන්දෝ කුණු බක්කියකින් කේජු කෑල්ලක් ඇහින්දා. ඒක විශ්වාස කරන්න ටිකක් අමාරු වුණත් ඇත්ත ඒකයි.

 ඉතින් කපුටත් මේ කේජු කෑල්ල අනික් කපුටන්ට නොපෙනෙන්න කන්න හිතලා, කැලෑව ඇතුළටම අරන් ගිහින් ගහක් උඩ වාඩිවෙලා කන්න සූදානම් වුණා. මේ ගහ යටින් ගිය නරියට කේජු සුවඳක් දැනුණා. උඩ බැලින්නම් කපුටා කේජු කෑල්ලක් එක්ක. නරියට හිතුනා මේ කේජු කෑල්ල කොහොම හරි තමන් කන්න ඕනෑ කියලා. එහෙම හිතූ නරියා මොකක් හරි උප්පරවැට්ටියක් දාන්න කල්පනා කරලා අන්තිමේ කපුටාට මෙහෙම කියනවා.

 “අනේ...! කපුටෝ. උඹ මොන තරම් සුන්දර පක්‍ෂියෙක් ද...? ඇස් වටකුරුයි. දීප්තිමත් ඇඟ තද නිල්පාටින් දිලිසෙන අපූරුව. උඹේ සිනිඳු හිසයි, දිග පෙඳෙයි කොච්චර සමබරද...? මට පුදුම මෙච්චර කාලෙකට මේක නොදැක්ක එක ගැනයි. උඹ කොච්චර මහන්සිවෙලා වැඩ කරනවද...? අන්න ඒ නිසයි මං හිතන්නේ උඹ ඔය තරම් හැඩ. මහන්සිවෙලා හලන උඹේ දහඩියේ වුණත් තියෙන්නේ නියම ජීවන සුවඳ. ඉතින් මෙච්චර ලස්සන උඹේ එක ලස්සනක් බලන්න ඇයි උඹ අපට ඉඩ නොදෙන්නේ...?”

 කපුටාට හරි පුදුමයි. මීට පෙර කවදාවත් කවුරුවත් තමන්ට මෙහෙම කියලා නැහැ. මං බොහොම මහන්සිවෙලා වැඩ කරන කෙනෙක්. හුඟක් මහන්සි වෙන අයගේ දහඩිය පවා සුවඳයි කියලා කොහේදෝ කවි පොතක තිබුණු බව කපුටාට මතක් වුණා. නරියා විතරයි මගේ නියම සුන්දරත්වය දැකලා තියෙන්නේ. කපුටා ටික වෙලාවක් සතුටු වුණා, තමන් ගැන ඇති වුණු ආත්මාභිමානයෙන්.

 නරියා ආයෙත් මෙහෙම කියනවා. “ඇයි කපුටෝ, උඹේ හඬේ ලස්සන අහන්න හොඳ සිංදුවක් කියන්න බැරි...? උඹ සිංදු කිව්වොත් සමහරවිට කැලේ සේරොම සත්තු වැඩ නවත්වලා ඒක අහන්න ඒවි. එහෙමත් නැත්නම් මහන්සි නොබලා සතුටින් තමන්ගේ වැඩ කරාවි.”

 කපුටා සිංදුව කියන්න ඉක්මන් වුණා. සිංදුවක් කියන්න කට ඇරියත් ගොරහැඬි කපුටු හඬ විතරක් පිට වුණා. කටේ තිබුණු කේජු කෑල්ල බිමට වැටුණා. එකපාරටම ඒක කකුලින් පාගාගත්තු නරියා, කපුටාට මෙහෙම කියනවා.

 “කපුටු යාලුවේ මට උඹ ගැන හරිම දුකයි. උඹ කොච්චර මහන්සි වී වැඩ කෙරුවත් උඹේ ඔය මොට්ට ඔලුව ඇතුළේ උකුණු හිසක් තරම්වත් මොළයක් නැහැ. උඹ උඹේ තරම දන්නේ නැහැ. උඹ, උඹ ගැන හිතන්න හදන්නේ ඒ ගැන අනුන් කියන දෙයින් විතරයි. උඹ කොච්චර මහන්සි වුණත් හොඳ අනාගතයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. කේජු කෑල්ලට බොහොම ස්තූතියි.”

 මෙහෙම කිව්ව නරියා කේජු කෑල්ලත් අරන් යන්න ගියා. කපුටාට තමන් කරපු මෝඩකම වැටහුණා. ඒත් ඒක වැටහුණේ වැඩේ වුණාට පස්සේ බව තේරෙන කොට පුංචි පහේ ලජ්ජාවකුත් කෝපයකුත් ඇති වුණා.

 නරියා කේජු කෑල්ල අරගෙන ගියත් එක පාරට කන්න ලෝභයි. ඒක ඒ තරම් රසයි. ඉතින් මුලින් ටිකක් ලෙව කාලා පැත්තකින් තිබ්බා. ඉන් පස්සෙ හොඳින් නාලා කියලා ඇවිත් තවත් පොඩ්ඩක් කන්න ඕනෑ කියලා හිතා ගෙන, හොඳ සුරක්‍ෂිත තැනක කේජු කෑල්ල හැංගුවා. නරියා, ඉන් පස්සෙ නාන්න ගියා.

 කැලේ ඉන්න සතුන්ගෙන් හොඳම ඉව තියෙන සතා තමයි වල්බළලා. උගේ නෑයෙක් වන අපේ ගෙවල්වල ඉන්න බළලාගේ ඉව කොච්චරද...? ඒ වගේ දහ දොළොස් ගුණයක් හොඳ ඉවක් වල්බළලට තියෙනවා. ඉතින් කන්න මොකුත් හොයමින් කැලේ එහෙ මෙහෙ ඇවිදින වල්බළලාට තද කේජු සුවඳක් දැනුණා. මේ සුවඳ දිගේ ගියාම, අන්තිමට නැවතුනේ අර නරියා හංගාපු කේජු කෑල්ල ළඟයි.

 වල්බළලත් බොහෝම සතුටු වෙලා ඒ කේජු කෑල්ල කන්න සූදානම් වුණා විතරයි. මෙන්න බොලේ නරියා එතැනට කඩාගෙන පැනපි. “හොරා, තක්කඩියා, අනුන්ගේ දේ හොරාගෙන කන්නා. කොල්ලකාරයා, වංචාකාරයා. තමුසේ මගේ කේජු කෑල්ල කන්න හැදුවා නේද...?” නරියා වල්බළලට ගොරවන්න පටන් ගත්තා.

 “මේක තමුසෙගේ කේජු කෑල්ල වෙන්නේ කොහොමද...? මේක මගේ ඉවට පිං සිද්ධවෙන්න මං හොයා ගත්තු කේජු කෑල්ල. තමුසෙයි ඒක කොල්ලකන්න හදන්නේ. තමුසේ හැමදාමත් කෙරුවේ අනුන්ගේ දේ කොල්ල කා ගත්තු එකයි.” වල් බළලත් දෙවෙනි වුණේ නැහැ.

 “ඕක මට කපුටගෙන් ලැබුණු තෑග්ගක්, එයාගේ මහන්සිය කැපවීම ගැන මං ගොතාපු කවිවලට. තමුසෙට කිසිම අයිතියක් නැහැ ඒක ඔය විදිහට කොල්ලකන්න.”

 ඔයින් මෙයින් ඔය කතාව තවත් දුර දිග ගියා. අන්තිමට නරියයි, වල්බළලයි, මවිල් පුප්පාගෙන, දත් විලිස්සා ගෙන, උඩ පනින්නයි, ගොරවන්නයි, පොරකන්නයි පටන් ගත්තා. මෙහෙම පොරකනවා මුලින්ම දැක්කේ වඳුරෙක්. වඳුරා ඇවිත් ඒ දෙන්නා මැදට පැනලා බොහොම අමාරුවෙන් දෙන්නා දෙපැත්තට කළා.

 “එක කැලේ එකට දඩයම් කරන්න ඕනෑ උඹලා මොන එහෙකට පොර කා ගන්නවා ද...?” වඳුරා ඇහැව්වා.

 “අනේ වඳුරුහාමි, මං ඉව පාරේ ඇවිත් හොයා ගත්තු කේජු කෑල්ල මූ හොරා කන්න හදනවා.” වල්බළලා කිව්වා.

 “නෑ වඳුරුහාමි, මං හංගාපු තැනින් හොරා ගෙන මූ කන්න හදන කොට තමයි මං දැක්කෙ. ඒක මට කපුටා දුන්නු තෑග්ගක්.” නරියා කිව්වා.

 වඳුරා කේජු කෑල්ල අරන් ඉඹලා බැලුවා. දැන් තමයි වඳුරටත් ඒකෙ රස ගැන හැඟීමක් ඇති උනේ, වඳුරත් කෙළ හලන්න පටන් ගත්තා. වල්බළලටත්, නරියටත් මේ වැඩේ එච්චර ඇල්ලුවේ නැහැ.

“මේකට උඹලා පොර කන්න ඕනෑ නැහැ. උඹලා දෙන්නාම කියන කතා ඇත්තයි. ඒ බව මට හොඳින් තේරෙනවා. ඒක සමාදානෙන් බෙදා ගෙන කාපල්ලා. ඕනෑ නම් මං බෙදලා දීලා යන්නම්.”

වඳුරගේ යෝජනාවට දෙන්නම කැමති නැහැ.

 “ඒක මටයි කපුටා දුන්නේ. ඉතින් මං මොකටද වෙන කාටවත් පංගුවක් දෙන්නේ...?” නරියා කිව්වා.

 “මං මගේ ඉවට පිං සිද්ධ වෙන්න හොයා ගත්තු කේජු කෑල්ල. මං නොකා මොකටද අනුන්ට පංගුවක් දෙන්නේ...?” වල්බළලත් කිව්වා.

 කොහොමෙන් හරි ආයිත් සැරයක් දෙන්නා පොරේට වැටුණා. මේ පාර නම් වඳුරට බේරන්න බැරි තරම් දරුණුයි. අන්තීමට දෙන්නටම හති වැටිලා පොරය නවත්වන කොට වල් බළලගේ කන් පෙත්තකුත්, නරියගේ පිටේ ලෝම පදාසයකුත් නැති වෙලා තිබුණා.

 දැන් නම් දෙන්නටම තේරිලා, එකෙක් අනිකට යටත් නොවන විත්තිය. අන්තිමේ දී දෙන්නම කැමති වුණා, වඳුරා කේජු කෑල්ල බෙදා දෙනවට. වඳුරා කේජු කෑල්ල දෙකට කැඩුවා. “දැන් මේ දෙකෙන් උඹලාට ඕනෑ මොකක්ද...?” කියලා දෙන්නගෙන් වෙන වෙනම ඇහැව්වා. දෙන්නාම එකම කෑල්ල ඉල්ලනවා. වඳුරා “ඒ ඇයි...?” කියලා ඇහැව්වාම “ඒක ලොකු නිසා” කියාපි.

 “හොඳයි එහෙනම් ඒ වැඩි හරිය මං කනවා. එතකොට කෑලි දෙකම එක ගානයි.” කියලා වඳුරා ලොකු කෑල්ලෙන් කොටහක් කෑවා. ඊළඟට අනික් කෑල්ල ඒ කියන්නේ මෙතෙක් වෙලා තිබුණු පුංචි කෑල්ල ලොකු වුණා. දෙන්නම ඒ කෑල්ල ඉල්ලුවා.

 වඳුරත් කෑලි දෙක සමාන කරන්න මාරුවෙන් මාරුවට එක එක කෑල්ලෙන් කොටහ ගානේ හිමින් සීරුවේ කෑවා. කොහොමෙන් හරි අන්තිමට ඉතුරු වුණේ වඳුරා අතේ තිබ්ච්ච ඇබිත්තන් කේජු කෑල්ලක් විතරයි.

 අන්තිමට ඒ දිහා බලලා නරියයි, වල්බළලයි කතා වෙලා කියනවා. “ඒ කෑල්ල අපි දෙන්නා සාමදානෙන් බෙදාගන්නම්. දැන් ඒ කෑල්ල අපිට දීලා වඳුරු හාමි යන්න.”

 ඒත් වඳුරා හිනාවෙලා මෙහෙම කියනවා. “මෙච්චර වෙලාවක් මං මේක බෙදා දෙන්න මහන්සි වුණේ අත ලෙව කන්නයැ. මගේ මහන්සියට මටත් කෑල්ලක් ඕනෑ. මේක මං කනවා.” එහෙම කිව්ව හැටියේ ඒ කෑල්ලත් කටේ දාගෙන වඳුරා ගහකට ගොඩ වුණා. ගහට ගොඩවුණු වඳුරා වල්බළලටයි, නරියටයි මෙහෙම උපදේසයකුත් දුන්නා.

 “මින් පස්සෙවත් තමන් හොයා ගත්තු දෙයක් සමාදානෙන් බෙදාගෙන කන්න පුරුදු වෙයල්ලා. කලින් හොයාගත්තේ කව්ද කියන එක නෙමෙයි වැදගත්. හොයාගත්තු දේ හැමෝම එකතුවෙලා සමාදානෙන් බුක්ති විඳින්නේ කෝමද කියන එකයි.”

 ඉතින් නරියට තමන්ට වෙච්ච පාඩුවටත්, රැවටිල්ලටත් හරිම හිතට අමාරුයි. නරියා ඒ ගැන කල්පනා කරමින් දින ගණනක් කෑමක් නැතිව එක තැන ගුලි වී හිටියා.

 අපේ කතාවේ මුල හිටපු චරිතය, කපුටා- අපි කොහොමද එයාව අමතක කරන්නේ...? එයා තමයි කේජු කෑල්ලේ නියම අයිතිකාරයා.

 ඒත් කපුටා නම් කේජු කෑල්ල අමතක කර දැම්මා. ආයෙත් දවසක කුණු ගොඩක් අවුස්සද්දී අහම්බෙන් හරි කේජු කෑල්ලක් හම්බවෙන්න පුළුවන් නොවැ.

ඒත් නරියට නම් ඒක එහෙම වෙන්නෙ නැහැ. නරියට කේජු කන්න නම් ආයෙත් කපුටෙකුට කේජු කෑල්ලක් හම්බවෙන්න ඕනෑ. ඒ කපුටා ආයෙත් රැවටෙන්න ඕනෑ.

ඒත් කපුටො වුණත් හැමදාම එක විදිහට රැවටේවි කියලා හිතන්න පුළුවන් කාටද...?

 

(මේක 1989 දී විවරණ සඟරාවට ලියපු උපමා කතාවක්.)

ශිශිර නිද්‍රාවෙන් අවදි වූ වලහා

වලහා කැලේ ඉන්නා සිල්වත් සතෙක්. සිල්වත් කිව්වේ මස් නොකන නිසයි. වලහා කෑවේ ගස්-වැල්වල කොළ, ගෙඩි, අල ආදියයි. ඊට අමතරව මී පැණි කෑවත්, කිසි විටෙක මස් මාළු නම් කෑවේ නැහැ. ඒත් කෙතරම් සිල්වත් වුනත් සතුරන් ඉදිරියේ දී වලහා බොහොම දරුණු සතෙක්. එළව එළවා පහර දෙනවා.ඒ සතුරා කුඩා වුනත් ලොකු වුනත් පහර දෙන්නේ එකම ආකාරයටයි. වලහා ගේ තියුණු නිය පහරට අහුවෙලා අඟ පසඟ ඉරා නොගත්තු සතෙක් කැලෙන් හොයා ගන්න අමාරුයි. මේ කාරණය නිසා අපට වලහා හඳුන්වන්න වෙන්නේ 'සිල්වත් නපුරු සතෙක්' කියලයි.

 මේ වලහාට අනික් බොහෝ සත්තුන්ට නැති විශේෂ පුරුද්දක් තියෙනවා. සීත ඉර්තුව කිට්ටු වෙනකොට වලහා එක දිගට කන්න පටන් ගන්නවා. සමහරවිට අනික් සත්තු මාසයක් තිස්සේ කන පල-වැල, මේ කාලෙට දවසක දී කා දමන්න වලහාට පුලුවනි. ඉන් පස්සේ සීත ඉර්තුවේ හිම වැටෙන්න පටන් ගත්තාම, කොහේ හරි උණුසුම් ගස්බෙනයකට රිංගා ගෙන, මැරුණා වගේ නිදා ගන්නවා. මේ නින්ද සීත කාලය පුරාම එක දිගටම නිදා ගන්නවා. ආයෙත් අවදි වන්නේ හිම දිය වෙලා ගලා ගෙන යන සද්දේ ඇහුනමයි, දිය වෙලා ගලන වතුරට තද හිරු එළිය වැටිලා දිළිසෙන කොට, ඒ උණුසුමටයි. මේ නින්ද හඳුන්වන්නේ වලහා ගේ 'ශිශිර නිද්‍රාව' කියලයි.

 මේ කතාව පටන් ගන්නේ වලහා තවත් වරක් ශිශිර නිද්‍රාවට සූදානම් වෙමින් ඉන්නා කාලයේ දීයි. ඉවක් බවක් නැතිව අතට අසු වෙන හැම කෑමක්ම ගිලිමින් හිටි වලහා මෙහෙම කල්පනා කළා.

 "හැම ශිශිර නිද්‍රාවකින්ම මං ඇහැරෙන්නේ හොඳටම බඩගිනි වෙලයි. ඒත් ඒ කාලෙට කන්න කිසිම ගහක ගෙඩි හට ගෙනත් නැහැ. කොළත් නැහැ. යන්තම් දළු දාලා විතරයි. මේ නිසා තව සති දෙක තුනක්ම මට නැගිටලා ඉන්න වෙන්නේ හාමතේ. මං හිතන්නේ මං ඒ කාලෙට අවශ්‍ය තරම් කෑම කන්නේ නැහැ කියලයි"

 "මෙදා පාර වෙනදාට වඩා කන්න ඕනෑ" වලහා හිතා ගත්තා. හිතලා නැවතුනේ නැහැ. එක වේගෙට ගිනි කසයා වගේ කාගෙන කාගෙන ගියා. මෙහෙම කාගෙන ගියත් වලහාට කන්න ඉතුරු වෙලා තිබුනේ වෙනදා කන ප්‍රමාණයම විතරයි. හේතුව අනික් කුඩා සත්තු ශීත කාලයේ දී ගෙදරට වෙලා කන්න කෑම ගබඩා කර තිබීමයි.

 දැන් වලහාට හරි කේන්තියි. "මේ පාර සීත ඉර්තුවෙන් පස්සෙත් මට හාමතේ වැනෙන්නද වෙන්නේ? ඒකට නම් මං කොහොමටවත් ඉඩ තියන්නේ නැහැ."

 කෝප වුනාම කෙතරම් සිල්වත් වුනත් වස නපුරා නොවැ. ඌ, උගේ තියුණු නියපොතු විදහාගෙන පුංචි සතුන්ගේ ගබඩාවලට පහර දෙමින්, ඒවා බිඳගෙන, එහි ගබඩා කර තිබූ කෑම කන්න පටන් ගත්තා. ඒ කියන්නේ කොල්ලකන්න පටන් ගත්තා. අනේ! ඉතින් පුංචි සත්තු මක්කරන්නද? මේ පාඩුව විඳ දරා ගන්නවා මිසක. උන් කඳුළු සලමින් වෙච්චි අලාභය ගැන දුක් වුනා.

 වලහා මීට පෙර ශිශිර නිද්‍රාවට කලින් කෑවා වගේ දෙගුණයක් විතර කෑවාට පස්සේ ඔන්න දැන් ටිකෙන් ටික හිම පියළි වැටෙන්නට පටන් ගත්තා. වලහා හනි හනිකට දුවලා ගිහින් තමා පිළියෙල කර ගත්තු ගස් බෙනයට වැදී නිදාගත්තා.

 අනික් සතුනුත් තම තමන්ගේ සීත කාලෙ ගත කරන්න තෝරාගත්තු තැන්වලට වුනා. පුංචි සත්තු හුඟකට පසු ගිය සීත කාලවල වගේ නොවෙයි. මේ සීත ඉර්තුවේ දී තවත් අලුත් ප්‍රශ්නයකට මුහුණ දෙන්න වෙච්චි. හේතුව වලහා විසින් තමන් රැස් කළ ආහාර ගිල දැමීමයි. මේ නිසා කුඩා සතුන්ගේ ගබඩා කර ගත් කෑම සීත ඉර්තුව ආරම්භ වෙලා නොබෝ දිනකින්ම ඉවර වුනා.

 මුලින්ම කෑම ඉවර වුනේ වලහාගේ කොල්ල කෑමට වැඩියෙන්ම ලක් වෙච්චි සතුන්ගේ. ඉතින් ඒ සත්තු බඩගින්නේ මැරෙන්නයැ. උන් සීත ඉර්තුව බලන්නෙත් නැතිව අනික් සතුන්ගේ ගබඩාවලට හොරෙන් රිංගලා, උන්ගේ කෑම හොරකම් කරන්න පටන් ගත්තා. මේ විදිහට සීත ඉර්තුවේ සීතලට යටින් දිගින් දිගටම සීතල හොරකම් වැලක් සිද්ධ වුනා.

 හොරකම් හොරකම්වලින් විතරක් නවතින බව ඉතිහාසයේ කොතැනකවත් ලියැවෙලා තියෙනවද? එහෙම ලියැවුනා නම් ඒ බාගෙට ලියවෙච්චි ඉතිහාසයක්. මෙතැනදීත් හොරකම් කිරීම එතැනින් හමාර වුනේ නැහැ. සමහරවිට වෙනත් සතෙකුගේ ගබඩාවකට හොරෙන් පැනපු තවත් සතෙකුව, එහි හිමිකාරයින්ගේ අතටම අහුවුනා. එතකොට එතැන ආරවුල් පැන නැගුනා. ඉති හොරකමට අමතරව ගහ බැන ගැනීමුත්, ඊට අමතරව මරා ගැනීමුත් වැඩිවෙන්න පටන් ගත්තා.

අන්තිමට කිසි දා මස් නොකාපු පුංචි සත්තු, ඒ කිව්වේ මීමින්නන්, ඉත්තෑවන් වගේ උන් පවා උන්ට වඩා කුඩා සත්තු මරාගෙන කන්න පටන් ගත්තා. මුලු සීත ඉර්තුවම එකිනෙකා මරාගෙන කන තත්ත්වෙකට පෙරැලුනා.

 ඒත් ඒ සියලුම මරා ගැනීම් සීත ඉර්තුවේ හිම මිදුනා වගේම ඒ ඒ තැන්වල මිදිලා තිබුණු නිසා, ඒ කිව්වේ කටින් කට පැතිරෙන්නට හුඟක් සතුන් අවදියෙන් නොසිටි නිසා, සීතල ආකාරයටම සිද්ධ වුනා.

 ඔන්න දැන් සීත කාලෙත් ඉවර වෙච්චි. හිම දිය වී ගලා යන්න පටන් ගත්තා. හිරු එළිය ඒ වතුරට වැටිලා දිලිහී දිලිහී පොළොව උණුසුම් වෙන්න පටන් ගත්තා.

 මේ ලකුණු කියා පෑවේ අපේ ශිශිර නිද්‍රාවට වැටුණු වලහා නැගිටින බවයි. වලහාත් ලොකුවෑයින් ඈණුමක් එහෙම ඇරලා ඇඟ මැලි කඩලා අවදි වුනා. පුදුමයි! වෙනදා වගේ නොවෙයි. ශිශිර නිද්‍රාවෙන් අවදි වූ ගමන් ඇඟට බොහොම පණ තියෙනවා. ඒකට හේතුව පහුගිය කාලේ කොල්ලකාපු කෑම තාමත් ඇඟේ තැන්පත් වී තිබීමයි. ගස් බෙනයෙන් පිටතට ආ වලහා ඉතා උනන්දුවෙන් අත පය දිග හැරලා, දෙතුන් විටක් උඩ පැන්නා. ඌට හරිම සතුටුයි. "මං කෙතරම් ශක්තිමත්ද?" වලහා හිතුවා. ඉතින් වලහා පිටත් වුනා. කැලේ තමන්ගේ යාලු මිත්‍රාදීන් හමුවෙලා කතා බහ කරලා එන්න කියලා.

 ඔන්න මේ වෙනකොට හිම දියවෙලා ගිහින් සීත ඉර්තුවේ සිද්ධ වෙච්චි කොල්ලකෑම්, මරා ගැනීම් මතුවෙන්න පටන්ගෙන. වලහා කැලේ රවුමක් දෙකක් කැරකෙන විට මේ සේරොම දේවල් ආරංචි වුනා.

 වලහා හුඟක් කම්පා වුනා. "ඇයි සතෙක් තවත් සතෙකුගේ මස් කන්නේ? ඊටත් ඇයි කවදාවත් මස් නොකාපු සත්තු මස් කන්නේ? මේක නම් මහා පාපයක්. වහාම මීට විරුද්ධව ව්‍යාපාරයක් පටන් ගන්න ඕනෑ" වලහා හිතුවා.

 වලහා ඉතා ඕනෑකමින් කැප වෙලා අවිහිංසාවාදී ව්‍යාපාරයක් දියත් කළා. තැනින් තැන සත්‍යග්‍රහ, උපවාස, දේශනා, බෝධි පූජා එහෙමත් පැවැත්තුවා. තමා කිසි කලෙකත් අනුන්ගේ මස් නොකෑ බවටත් වලහා ආඩම්බරයෙන් සහතික වුනා. "මෙතරම් ලොකු සතෙක් වූ, ශක්තිමත් සතෙක් වූ තමාට මස් නොකා සිටීමට හැකියාවක් ඇත්නම් ඇයි මේ පුංචි සත්තුන්ට මස් නොකා ඉන්න බැරි?" වලහා ඇහැව්වා.

 ඒත් පුංචි සත්තු තමන්ට මස් කන්න සිද්ධ වුනේ ඇයිදැයි කියලා වලහාට කියා දෙන්න ගියේ නැහැ. ඒ වලහා " සිල්වත් නපුරු සතෙක්" බව ඒ හැමෝම දැනගෙන හිටිය නිසයි.

 

(මේ උපමා කතාව 1989 ජූලි මාසයේ 'විවරණ' සඟරාවේ පළවුනා )

හොඳ මිනිහා සහ නරක මිනිහාගේ වේල්ල

එකෝමත් එක කාලෙක, සමහරවිට අද වගේම එකෝමත් එක කාලෙක, එක මුහුදුබඩ ගම්මානයක් තිබුණා. ඒ ගම්මානය මැදින් පුංචි ගංගාවක් ගලාගෙන ගිහින් මුහුදට වැටුණා. මේ ගඟ දෙපැත්තේ මිනිස්සු බොහොමයක් පදිංචිව හිටියා.

අපේ කතාවේ එන මිනිස්සු දෙන්නා ගෙන් නරක මිනිහා මුහුද ළඟින්ම ගඟ අයිනේ පැලක් අටවා ගෙන මාලු අල්ලා කමින් ජීවත් වුනා.

කතාවේ එන අනික් මනුස්සයා, හොඳ මිනිහා. එයා ජීවත් වුනේ ගඟේ බොහොම ඉහළින් ගඟ අසබඩ ගොවිපොලක. ජීවිකාව ගෙන ගියේ ගොවිතැන් බත් කරලා. එයා කිසිදාක ගඟෙන් මාළු ඇල්ලුවේ නැහැ. හොඳ මිනිහෙක්නේ. එයා ඉතින් ගඟෙන් ප්‍රයෝජනේට ගත්තේ වතුර විතරමයි.

මේ ගඟේත්, මුහුදේත් බොහෝ මාළුවන් හිටියා. තවත් නොයෙකුත් සත්තුත් හිටියා. උන් ජීවත්වෙන්න එක එකා කා ගත්තත් බොහොම සමාදානයෙන් කාලය ගෙනිච්චා.

කාලෙකට මුහුදේත්, තවත් කාලෙකට ගඟේත් ජීවත් වන මාළුවෙකුත් මේ අතර හිටියා. මේ තමයි සැමන් මාළුවා. ඌ ග්‍රීස්ම ඉර්තුවේ බිත්තර දාන්න මුහුදේ ඉඳන් ගඟ දිගේ ඉස්මත්තට පීනාගෙන එනවා. ඇවිත් බිත්තර දාලා ආපහු මුහුදට යනවා. බිත්තර පුපුරලා පැටව් එලියට ආවාම උනුත් මුහුදට පීනාගෙන යනවා. පීනනවට වඩා ගහගෙන යනවා. 

දවසක් මේ නරක මනුස්සයට නපුරු නමුත් අපූරු කල්පනාවක් ආවා.

"සැමන් මාළුවා ගඟ ඉස්මත්තට ගිහින් බිත්තර දාලා ආපහු මුහුදට ගියාම, ගඟ හරහා වේල්ලක් බඳින්න ඕනෙ. එතකොට බිත්තර පුපුරලා පහළට එන පැටව් ලොකු වෙන්න ඇරලා ගඟ ඉස්මත්තේදීම අල්ලන් කතෑකි. එතකොට මාළු අල්ලන්න මූදු යන්න ඕනෑ වෙන්නෙත් නැහැ. අනික වැඩිය ඇල්ලුවොත් ටින් කරලා හරි විකුණන්න බැරියැ."

මෙහෙම හිතපු නරක මිනිහා ග්‍රීස්ම ඉර්තුවේ සැමන් මාළුවා ගඟ ඉස්මත්තේ බිත්තර දාලා යනකම් ඉඳලා ගඟ හරහා වේල්ලක් බැන්දා. ඉතින් බිත්තර පුපුරලා ගහගෙන ආපු සැමන් පැටව් වේල්ල ළඟ හිර වුනා. නරක මිනිහ වේල්ල උඩට වෙලා නිකට අත ගගා හිනා වුනා.

සැමන් මාළු අම්මා මුහුදට වෙලා බලා හිටියා. කොතෙකුත් බලන් හිටියද? ඒත් මෙදා පැටව් මුහුදට එන පාටක් නැහැ. ඈ පැටව් හොයාගෙන ගඟ ඉස්මත්තට පීනන්න පටන් ගත්තා. ඒත් එයාට යන්න පුළුවන් වුනේ වේල්ල ගාවට විතරයි. එතකොට දැන ගත්තා වෙච්චි සංගදිය. දැන් මේ අම්මට හරිම දුකයි, තමන්ගේ පැටවුන් ගැන. එයා කෙලින්ම ගියේ මුහුදේ ඒ හරියේ බලවතා, බලයා හම්බවෙන්න. ගිහින් කිව්වා වෙච්චි සිද්ධිය. ඒ සැරේ බලයටත් හරිම දුකයි. බලයා මේක රා ගොඩුවට කිව්වා.

රා ගොඩුවා, කුම්බලාවට කිව්වා. කුම්බලාවා, හුරුල්ලට කිව්වා. හුරුල්ලා, සාලයාට කිව්වා. සාලයා, හාල්මැස්සට කිව්වා. හාල්මැස්සා, ඉස්සට කිව්වා. එක වංශේ සත්තු නිසා ඉස්සා ඒක කකුළුවාට කිව්වා. කකුලුවා, කැස්බෑවට කිව්වා. ගොඩබිමේ ඉන්න ඉබ්බා, කැස්බෑවගේ ළඟ නෑයෙක් නිසා එයා ඒ පණිවිඩේ ඉබ්බට කිව්වා. ඉතින් ඉබ්බත් ගොඩ බිම දිගේ හනි හනිකට දුවලා වේල්ලත් පහුකර ගෙන හොඳ මිනිහාගේ ගොවිපොළට ගියා.

ගොවිපොළ දැක්කාම ඉබ්බට හරිම පුදුමයි. ඉස්සර වගේ නොවෙයි,දැන් බොහොම සරුයි. ගස් පීදිලා, ගෙඩි බරට බරේ. හේතුව මොකද්ද කියලා බැලින්නම්, ගඟ පහළින් වේල්ල බැන්දට පස්සේ හොඳ මිනිහාගේ ගොවිපොළට වතුරින් අඩුවක් නැහැ. ඒ නිසා එයා හිටියේ බොහොම සතුටින්.

ඉතින් ඉබ්බත් ගොවිපොළට කිට්ටු වෙලා වැට අයිනේ හිටපු එළුවෙකුට මේ පණිවුඩේ දුන්නා. එළුවත් දුවලා දුවලා ගිහින් පණිවුඩය එළදෙනගේ කනේ තිබ්බා. ඉතින් එළදෙනට මේ කතාව අහලා හරිම දුකයි. ඇයි ඉතින් එයත් දරු දුක දන්නා කාගෙ කාගෙත් කිරි අම්මා නොවැ. එයා හොඳ මිනිහාගේ ළඟම මිත්‍රයා, බල්ලා හම්බවෙලා, මේ පණිවුඩයකිව්වා. බල්ලා පොරොන්දු වුනා හොඳ මිනිහට පණිවිඩේ දෙන්න.

බල්ලා ගෙනාපු පණිවිඩේ අහලා හොඳ මිනිහා බොහොම කණගාටු වුනා. “ මං කොහොමද නරක මිනිහට මේක කියන්නේ? එතකොට ඒ මිනිහා බැරිවෙලාවත් වේල්ල ගලවලා දැම්මොත්...මගේ ගොවිපොළ ආයෙත් පාළුවෙලා යාවි" හොඳ මිනිහාගේ මුහුණ දිගේ කඳුළු ගලාගෙන ගියා. එයා ඒ කඳුළු බිංදුවක් අරන් බල්ලගේ අතේ තියලා මෙහෙම කියනවා.

"අනේ! බලු යාළුවේ, මට නම් හරිම දුකයි. මං නෑනේ ඔය නරක මිනිහත් එක්ක කිසිම ගනුදෙනුවක්. අනික මස් මාළු කන උන් එක්ක එහෙම ආස්සරේ කරන්න පුළුවන්ද? එක අතකට මට වඩා කිට්ටුවෙන් නරක මනුස්සයව ආස්සරේ කරන්නේ මාළුන්ම නොවැ. ඒ නිසා උන්ට කියාපන් ඒ මනුස්සයත් එක්ක කතා කරල බලන්න කියලා. මෙන්න මේ කඳුළු බිංදුව උන්ට දීලා මං බොහොම දුක් වෙන බවත් කියාපන්"

ඉතින් බල්ලා වෙන මොනවා කරන්නද? ඌ මේ කඳුළු බිංදුවත් එක්ක පණිවුඩේ එළදෙනට දුන්නා. ඉතින් පණිවුඩෙත් කඳුළු බිංදුවත් එක්ක අතින් අතට ගිහින් අන්තිමේ බලයා අතටම ආවා. බලයා බොහොම දුකින් කඳුළු බිංදුවත් එක්ක පනිවුඩේ සැමන් අම්මට දුන්නා.කඳුලු බිංදුව අතට ගත්තු සැමන් අම්මට දුක වාවගන්න බැරි වුනා. ඒ එක්කම පපුව පැළිලා මළා, දරු දුක දරා ගන්න බැරිව.

සේරොම මාළුන්ටත් හරිම දුකයි. ඉතින් අපිත් ඒ දුක බෙදාගෙන කතාව ඉවර කරමුද?

එතකොට අර හිරවෙලා ඉන්න සැමන් මාළු පැටව්?

අපි තව ටිකක් කල්පනා කරලා බලමු. සමහරවිට හොඳ මිනිස්සුන්ට කරන්න බැරි වුනත් අපට මේක විසඳන්න පුළුවන් වේවි.